Antylopa bongo

Nazwa polska:Antylopa bongo

Nazwa łacińska:Tragelaphus eurycerus isaaci

Systematyka:

Rząd:parzystokopytne(Artiodactyla),

Rodzina:krętorogie(Bovidae)

Występowanie:Występuje w wilgotnych lasach Afryki Zachodniej i Środkowej od Sierra Leone do zachodniej Kenii.

Jest to duża antylopa,osiągająca do 220 cm długości oraz do 130 cm wysokości w kłębie.Dorosły osobnik może ważyć nawet 250 kg.Rogi występują u obu płci,u samic mniejsze,u samców osiągają długość 50-70 cm,rzadko do 1 m.Antylopa ta ma ciemną grzywę.Grzbiet przecina 10-15 białych pasów(często występują one w różnej liczbie po obu bokach).Duże,sterczące uszy pokrywa kilka jasnych łat.Dożywa 19 lat.Antylopa bongo prowadzi głównie nocny tryb życia.Niezbyt często tworzy większe stada,najczęściej 1-2 osobniki,rzadziej do 9 samic z młodymi.

Rozmnażanie:Antylopa bongo osiąga dojrzałość płciową ok. 20-tego miesiąca życia.Ciąża trwa zwykle 9 miesięcy.W jednym miocie przychodzi na świat 1-2 młodych.Samica karmi młode ok.6 miesięcy.

Odżywianie:Żeruje na zalesionych terenach.Żywi się wszelkimi roślinami,głównie liśćmi,pędami krzewów,trawą.

Ciekawostki:

• Gatunek zagrożony wyginięciem,objęty jest III załącznikiem Konwencji Waszyngtońskiej oraz programem EEP.
• W amerykańskich ogrodach zoologicznych żyje około 400 antylop bongo,czterokrotnie więcej niż na wolności w Afryce.
• Często spotyka się w literaturze podobną nazwę łacińską:Tragelaphus euryceros.Jest to starsza,prawidłowa nazwa.
• Łacińska nazwa Tragelaphus eurycerus pochodzi z języka greckiego,gdzie"tragos"oznacza"kozę","elaphos"oznacza"jelenia","eurys"oznacza"szerokie"a"keras"oznacza"rogi."

Agawa Królowej Wiktorii

Nazwa polska:Agawa Królowej Wiktorii

Nazwa łacińska:Agave victoriae-reginae

Systematyka:

Rząd:amarylkowce(Amaryllidales),

Rodzina:agawowate(Agavaceae)

Występowanie:Pochodzi z Meksyku.

Agawa Królowej Wiktorii jest określana jak najpiękniejsza spośród agaw.Jest to niewielka roślina.Jej liście są trójgraniaste,mają ciemno-zieloną barwę.Ich obrzeża stanowią wąskie paski w kolorze białym lub żółtym.Liście ułożone na kształt rozety.Agawa Królowej Wiktorii-podobnie jak inne agawy-zakwita tylko raz.Tuż po zakwitnięciu rozpoczyna się proces obumierania rośliny.Kwiat agawy Królowej Wiktorii wyrasta na długiej,mocnej łodydze.Agawa Królowej Wiktorii to bardzo rzadki gatunek.Jest to agawa,która rośnie bardzo wolno.

Inne gatunki:

• agawa amerykańska(Agave americana),
• agawa sizalowa(Agave sisalana),
• agawa kantalowa(Agave cantala),
• agawa henekwen(agawa henequen)(Agave fourcroydes),
• agawa ciemnozielona(Agave atrovirens).

Biedronka siedmiokropka

Nazwa polska:Biedronka siedmiokropka

Nazwa łacińska:Coccinella septempunctata

Systematyka:

Rząd:chrząszcze(Coleoptera),

Rodzina:biedronkowate(Coccinellidae)

Występowanie:Europa,Azja,Afryka(część północna)

Biedronka siedmiokropka ma wypukłe ciało w kształcie owalu.Głowę ma czarną z dwoma białymi plamkami.Pokrywy skrzydeł są barwy czerwonej.Na każdej pokrywie skrzydłowej znajdują się 3 kropki.Pod tarczką znajduje się siódma kropka-na każdej pokrywie skrzydłowej jest jej połowa.Odnóża biedronki siedmiokropki są czarne.Jest to niewielki chrząszcz-jego ciało ma długość ok.5-8 mm.Biedronka siedmiokropka to bardzo popularny owad.Występuje w całej Polsce,we wszystkich typach siedlisk.Biedronki siedmiokropki składają jaja na liściach roślin.Następnie,po kilku dniach,wylęgają się larwy.Larwy biedronki początkowo mają barwę czarną lub ciemno-brązową.Później na ich odwłokach zaczynają się pojawiać plamki.Mogą one mieć kolor pomarańczowy,biały lub czarny.Larwy przeobrażają się w poczwarki po ok.14-20 dniach,a po następnych 7 dniach są już osobnikami dorosłymi.Biedronka siedmiokropka-zarówno w formie larwalnej,jak i dorosłej-to owad drapieżny.Żywi się m.in.mszycami,czerwami,tarcznikami.

Inne gatunki biedronkowatych to m.in.:

• biedronka dwukropka(Adalia bipunctata),
• oczatka(Anatis ocellata),
• biedronka dziesięciokropka(Adalia decempunctata),
• gielas dziesięcioplamek(Calvia decemguttata),
• gielas czternastoplamek(biedronka czternastoplamka)(Calvia quatuordecimguttata),
• Rodolia cardinalis,
• arlekin(biedronka azjatycka)(Harmonia axyridis).

Ciekawostki:

• Żółto-czerwona ciecz wydzielana przez stawy odnóży biedronki działa odstraszająco na wiele zwierząt.Gdy biedronka ją wydziela,daje znać otoczeniu,że czuje się zagrożona.
• W Polsce żyje ok.80 gatunków biedronek.

Delfin butelkonosy(butlonos)

Nazwa polska:Delfin butelkonosy(Butlonos)

Nazwa łacińska:Tursiops truncatus

Systematyka:

Rząd:walenie(Cetacea),

Rodzina:delfiny oceaniczne(Delphinidae)

Występowanie:Ciepłe wody oceaniczne i morskie

Jeden z największych delfinów osiąga długość ciała od 180 do 400 cm.Samce najczęściej większe od samic.Nowo narodzony delfin ma około 80 do 120 cm długości.Delfin ten jest łatwy do rozpoznania po wydłużonej głowie na kształt dziobu,butelki.Na twarzy rysuje się charakterystyczny"uśmiech".Delfin ten ma duży mózg i wykazuję bardzo rozwiniętą inteligencję.Na wolności delfiny żywią się kałamarnicami,krewetkami,rybami.Poruszają się w małych grupach.Porozumiewają się za pomocą gwizdów.Gwizdy służą też do echolokacji.Nie tworzą trwałych związków.Samiec i samica dobierają się tylko na czas godów.Częste są walki między samcami o samicę.Akt płciowy,nazywany też parzeniem,trwa krótko.Okres ciąży trwa około 12 miesięcy.Samica rodzi pod wodą.Sam poród może trwać nawet godzinę.

Ciekawostki:

• Od 1949 roku organizuje się w oceanariach pokazy delfinów.
• Mimo zawsze"uśmiechniętego pyska"-wzbudzającego sympatie wielu ludzi,delfiny butelkonose mogą być agresywne.Samce często toczą walki między sobą,czego śladem są blizny na ciele.
• Do rodziny delfinów oceanicznych należy wiele innych ciekawych gatunków.Są to m.in.butlonos Tursiops truncatus,orka Orcinus orca,risso Grampus griseus,pilot Globicephala macrorhynchus,tonin Cephalorhynchus heavisidii i wiele delfinów(delfin zwyczajny Delphinus delphis,delfin ciemny,Lagenorhynchus obscurus,delfin garbaty Sousa chinensis).

Błazenek okoniowy

Nazwa polska:Błazenek okoniowy(amfiprion,ryba ukwiałowa,rybaklown)

Nazwa łacińska:Amphiprion ocellaris

Systematyka:

Rząd:okooniokształtne(Perciformes),

Rodzina:garbikowate(Pomacentridae)

Występowanie:Ocean Indyjski od wybrzeży Azji płd.-wsch.po Wybrzeża Australii.

Jasnopomarańczowe ciało z trzema białymi pasami,z których środkowy ma trójkątny kształt.Te białe pasy mają delikatne czarne obrzeżenie;podobne ale szersze obrzeżenie na płetwach.Maksymalna długość ok.9-11 cm(samiec jest mniejszy od samicy).Amfipriony są znane z tego,że żyją w symbiozie z ukwiałami.Ukwiały,które są groźne dla praktycznie wszystkich innych ryb(jego czułki zaopatrzone są w parzydełka,które przy dotknięciu wypuszczają setki mikroskopijnych harpuników z jadem porażającym ofiarę),nie czynią krzywdy błazenkom.Rybki te bezkarnie pływają wśród czułków ukwiała a nawet wpływają(w razie dużego zagrożenia)do jego jamy chłonąco-trawiącej.Do końca na pewno nie wiadomo,dlaczego tak się dzieje,ale najpopularniejsza teoria mówi,że ciało błazenka jest pokryte specjalnym śluzem,który naśladuje składem wydzielinę ukwiała(każdy ukwiał wytwarza specyficzną dla siebie substancję,którą pokryte są jego czułki-po to,aby nie atakowały się nawzajem).Ryba nie od razu jest odporna na ataki ukwiała,najpierw musi wytworzyć śluz identyczny ze śluzem danego osobnika.Nie jest też odporna na porażenie przez inny ukwiał nawet z tego samego gatunku,więc całe swe życie spędza z jednym gospodarzem,rzadko oddalając się od niego na odległość metra.Jeśli rozdzieli się rybę i ukwiał,to po jakimś czasie błazenek przestaje być odporny na jad i musi od początku nabyć tę zdolność.

Współżycie błazenka z ukwiałem przynosi korzyści obu stronom:

rybka jest broniona przed drapieżnikami i korzysta z resztek pokarmowych w jamie chłonąco-trawiącej ukwiału.Ten zaś otrzymuje od rybek ochronę przed jedynymi rybami,które zjadają ukwiały(są to ryby ustnikowate(Chaetodontidae),również korzysta z resztek pokarmowych amfiprionów,a nawet z jego odchodów,które zawierają dużo substancji biogennych(czyli minerałów niezbędnych do życia) i są potrzebne glonom,które żyją symbiotycznie w ciele ukwiała.Prócz tego rybka utrzymuje czystość wśród czułków oraz,przez swój ruch,zapewnia dopływ świeżej,natlenionej wody.

Błazenki żyją pojedynczo,parami albo w grupach.

W przypadku życia w grupie wspomnieć należy o wewnętrznej hierarchii takiej zbiorowości:

na czele stoi samica,wszystkie inne ryby to samce.Samce mogą zmienić płeć i dzieje się tak w przypadku,gdy np.zginie samica(wtedy samiec,który do tej pory był partnerem samicy,sam staje się samicą a inny samiec staje się jego partnerem).

Tarło ma miejsce co 27 dni(jest związane z pełnią księżyca).Para pływa wokół siebie,ryby oczyszczają dno przy podstawie ukwiała,gdzie samica składa do 10000(25000)ziaren ikry,którą opiekuje się samiec(wachluje ją płetwami napędzając natlenioną wodę,usuwa śmieci i martwe ziarna ikry).By znaleźć dobre miejsce na złożenie ikry,ryby mogą nawet nieco przesunąć ukwiał.Narybek lęgnie się po tygodniu.Błazenki odżywiają się głównie planktonem a także resztkami posiłków ukwiała.Czasem też obgryzają martwe czułki ukwiała.

Ciekawostki:

• Bardzo podobny gatunek błazenka Amphiprion percula,różni się ilością promieni w płetwie grzbietowej.Różnica ta jest bardzo trudna do wychwycenia.

Aligatory i kajmany

Nazwa polska:Aligatory i kajmany

Nazwa łacińska:Alligatoridae

Systematyka:

Rząd:krokodyle(Crocodilia),

Rodzina:aligatorowate(Alligatoridae)

Występowanie:Gorąca strefa obu Ameryk,Chiny

Pysk niezbyt długi.Lekko zwężony, w kształcie litery U.Zęby szczęki górnej wystają na zewnątrz,zęby żuchwy chowają się w szczelinach zębów górnej szczęki.Charakterystyczną cechą są też wystające nozdrza oraz wzgórki oczne.

Rodzina dzieli się na 4 rodzaje i 8 gatunków:

• Aligator amerykański,aligator missisipijski(Alligator mississippiensis)-duży gad,osiąga 5-6 m długości.Ogon może stanowić 1/2 całej długości aligatora.Żywi się głównie rybami,gadami i płazami,często poluje też na ptaki i ssaki.Może być agresywny wobec większych gatunków,nawet ludzi.Samica buduje na brzegu gniazdo lęgowe z mułu i roślin.Znosi 20-65 białych jaj.Po 9-10 tygodniach wylęgają się młode.Długość życia 35-50 lat.
• Aligator chiński(Alligator sinensis)-jedyny azjatycki aligator.Jest bardzo podobny do amerykańskiego krewniaka.Jest mniejszy,osiąga 2 m długości ciała.Ma większą głowę.Odżywia się małymi wodnymi organizmami:skorupiakami,małżami,ślimakami,często też rybami.Gatunek występuje tylko w dolnym biegu rzeki Jangcy.Gatunek zagrożony wyginięciem,na wolności prawie całkowicie wytępiony.

Kajmany mają dobrze rozwinięte płytki kostne.Wszystkie kajmany objęte są międzynarodową ochroną.

• Kajman krokodylowy,inaczej nazywany kajmanem okularowym(Caiman crocodillus).Na głowie posiada charakterystyczny grzebień,który biegnie między oczami,łącząc górne powieki.Gatunek ten jest dość odporny na słoną wodę,co pozwala mu na zasiedlanie nowych terenów.
• Kajman Cuviera,zwany też kajmanem karzełkowatym (Paleosuchus palpebrosus)jest najmniejszym krokodylem.Samce osiągają do 150 cm długości.Cechą charakterystyczną tego kajmana są kostne płytki wzmacniające powieki.

Inne gatunki kajmanów:

• kajman Schneidera(Paleosuchus trigonatus),
• kajman szerokopyski(Caiman latirostris),
• Caiman yacare,
• kajman czarny(Melanosuchus niger)

Ciekawostki:

• Nazwa kajman pochodzi od hiszpańskiego słowa kaimán.
• Nazwa aligator pochodzi od hiszpańskiego słowa el agarto.

Drzewołaz szafirowy

Nazwa polska:Drzewołaz szafirowy

Nazwa łacińska:Dendrobates azureus

Systematyka:

Rząd:płazy bezogonowe(Anura),

Rodzina:drzewołazy(Dendrobatidae)

Występowanie:Występuje tylko w Surinamie(Południowa Ameryka)

Drzewołaz szafirowy jest małą żabą ważącą około 3 gramów i osiągającą rozmiar 3 do 4,5 cm.Delikatna jaskrawa skóra odstrasza potencjalne drapieżniki,informując,że żaba jest bardzo toksyczna.Skóra pokryta jest miriadami gruczołów wytwarzających neurotoksyny,powodujące paraliż,a nawet śmierć drapieżnika.Kończyny są koloru lazurowo-niebieskiego,reszta ciała koloru szafirowego.Ciało pokryte jest też nieregularnym wzorem mniejszych i większych ciemnych plam.Wzór ten jest unikalny dla każdego osobnika.Tylne kończyny czteropalczaste.Samica podobna do samca i tylko nieznacznie większa od niego.Żyje w wilgotnych lasach Ameryki Południowej.Preferuje ciepłe i raczej ciemne środowisko,blisko wody.Większość swojego życia spędza na ziemi,ale może wspinać się na drzewa nawet o wysokości 5 m.

Okres godowy podczas pory deszczowej w lutym i marcu.Samiec wabi samice rechotaniem.Kilka samic agresywnie walczy między sobą o względy samca.Zwycięska samica rozpoczyna rytuał zalotów.Skrzek nie jest składany do wody,ale w wilgotne,zacienione miejsca.Samiec broni miejsca złożenia jajek.Po 15-16 dniach ze złożonego skrzeku wykluwają się młode kijanki.Niezapłodnione jaja służą jako pokarm dla kijanek.Samiec przenosi każdą kijankę do najbliższego zbiornika wodnego.Często kijanki umieszczane są każda w innym zbiorniku,ponieważ mogłyby polować same na siebie(kanibalizm).Średnia długość życia w środowisku naturalnym to około 4-5 lat,w niewoli 8-10 lat.Drzewołaz szafirowy pędzi dzienny tryb życia.Nigdy nie oddala się daleko od źródła wody.Jego dieta składa się z mrówek,chrząszczy,much,pająków,termitów,larw i gąsienic,a w niewoli z świerszczy i muszek owocowych.Mieszanina trujących związków zawarta w skórze drzewołaza pochodzi z pożywienia tej żaby.Duże stężenie tych toksycznych związków odkryto w ciałach południowoamerykańskich mrówek,które są podstawą jego diety.Ciało tej żaby zawiera średnio około 200 mikrogramów trucizny,a już 2 mikrogramy mogą okazać się śmiertelne dla człowieka.W niewoli drzewołaz nie jest toksyczny.

Ara żółtoskrzydła

Nazwa polska:Ara żółtoskrzydła

Nazwa łacińska:Ara macao

Systematyka:

Rodzina:papugi(Psittacidae)

Występowanie:Północna część Ameryki Południowej(południowo-wschodnia część Peru,Brazylia-prowincje Santa Cruz,Mato Grosso) i Ameryka Środkowa.Lasy tropikalne do wysokości 900 m n.p.m.

Długość ciała:80-90 cm,z czego ok.1/3-1/2 przypada na ogon.

Waga:ok.1 kg.Upierzenie pstre z przewagą koloru szkarłatnego.Na skrzydłach żółte pole.Dziób biało-czarny.Oczy jasnożółte.Okolice oczu i policzki pozbawione piór.Nogi ciemne.

Dymorfizm płciowy(czyli różnice pomiędzy samcem a samicą) niewielkie:samiec może mieć dłuższy ogon i nieco większy dziób.

Ary dobierają się w pary na całe życie.Gniazda zakładane są w dziuplach.Białe jaja, w ilości 2-4 sztuk są wysiadywane głównie przez samicę,trwa to 24-25 dni.Pisklęta są karmione przetrawioną treścią żołądka.Młode zostają przy rodzicach przez rok lub dwa lata.Przez ten czas nowe lęgi nie mają miejsca.

Pożywienie:różne owoce i orzechy.Ary posiadają mocny dziób,którym mogą rozbijać twarde skorupy orzechów,z którymi nie poradzą sobie inne ptaki.Czasem uzupełnia dietę o nektar i kwiaty.Znane są z tego,że zjadają niedojrzałe owoce(by uprzedzić innych amatorów tego pożywienia) i połykają glinę,by zneutralizować zawarte w takich owocach substancje chemiczne.Ary żerują w koronach drzew.

Naturalni wrogowie tych papug to węże,małpy(które stanowią zagrożenie głównie dla piskląt)oraz ptaki drapieżne i wielkie koty jak np.jaguar.

Ciekawostki:

• Do rodzaju Ara należy ok.14 gatunków.

Hiena cętkowana

Nazwa polska:Hiena cętkowana(Hiena plamista)

Nazwa łacińska:Crocuta crocuta

Systematyka:

Rząd: drapieżne(Carnivora),

Rodzina:hienowate(Hyaenidae)

Występowanie:Afryka(cała część środkowa i północna)

Wyglądem nieco przypomina psa.Sylwetkę ma mocną i umięśnioną.Jej głowa oraz oczy są duże.Natomiast uszy-stosunkowo niewielkie.Szczęki hieny są bardzo silne,podobnie jak mięśnie karku.Łapy i pysk są koloru ciemno-brązowego lub czarnego.Sierść jest krótka i szorstka.Ogon hieny jest długi,raczej w ciemnej barwie(czarnej,ciemno-brązowej).Hiena cętkowana ma sierść w kolorze żółtym,brązowawym,rudawym,pokrytą ciemno-brązowymi lub czarnymi plamkami o nieregularnym kształcie.

Długość ciała:ok.100-170 cm;

długość ogona:ok.25-35 cm;

wysokość w kłębie:ok.70-92 cm;

masa ciała:ok.40-85 kg;

długość życia:ok.20-25 lat.

Rozmnażanie:Ciąża u hien cętkowanych trwa zazwyczaj 110 dni.Następnie samica wydaje na świat 1-2 młode.Opiekuje się nimi ok.6 miesięcy.

Odżywianie:Hiena jest padlinożercą.Należy jednak zauważyć,że nie jest to jedyne jej pożywienie,bowiem zwierzę to potrafi polować.Żywi się więc także drobnymi kręgowcami(np.króliki,myszy,szczury,ptaki),zdarza się,że jej łupem padają ssaki o dużych rozmiarach,jak np.antylopy,zebry,bawoły.

Inne gatunki to:hiena pręgowana(Hyaena hyaena),hiena brunatna(Hyaena brunnea).

Ciekawostki:

• Hiena cętkowana to największy gatunek z rodziny hienowatych
• Hiena to drapieżnik o najsilniejszym zgryzie
• Hieny żyją w bardzo licznych stadach(ok.80 osobników),podzielonych na mniejsze grupki